آرش محبی نژاد: تشکیل کمیته ملی خودرو راهکار بحران صنعت خودرو و قطعه سازی در کشور است
همایش بین‌المللی صنعت خودرو و قطعه سازی ایران، روز شنبه، در محل نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران برگزار شد. در ابتدای این رویداد پس از پخش آیاتی چند از قرآن و سرود ملی، امید قالیباف کارشناس مجری، صنعت قطعه سازی را به مرغ عروسی و عزا تشبیه کرد و گفت هر اتفاقی که بیفتد، چه تیراژ بالا برود و چه پایین بیاید، چه مذاکرات به نتیجه برسد و چه به نتیجه نرسد، قطعه سازی از آن اتفاق ممکن است آسیب ببیند. این صنعت حلقه واسط است و عدم اطمینان مضاعفی نسبت به رویدادهای اقتصادی و سیاسی دارد.
در ادامه محمدرضا نجفی منش، از قطعه سازان کشور، با سپاس از حاضران نمایشگاه چالش‌های عمومی دامنگیر این صنعت را مدیریت در صنعت و قیمت گذاری دستوری برشمرد و افزود: الان مدیریت یکی از واحدها یعنی ایران خودرو به بخش خصوصی واگذار شده و باید سایپا هم زودتر به بخش خصوصی واگذار شود چرا که این طرح مخالف زیاد دارد.
او گفت: در گذشته که مدیریت حاکم بر صنعت دولتی بود، سودآوری چندان مطرح نبود. اما اگر صنعت دست مدیریت خصوصی بیفتد باید سودآور باشد و مهم‌ترین چالشی که فوریت دارد قیمت گذاری در صنعت است. امیدوارم تا کمک شود و این کار انجام گیرد. صنعتگر در تخصیص ارز گرفتاری‌های زیادی دارد؛ در حالی که وارد کننده دو تا سه برابر سهمیه تولید کننده را می‌گیرد اما به سهولت اتفاق می‌افتد. باید مسیر کار تسریع شود علی رغم همه مشکلاتی که داریم در کار پایمردی داریم تا بتوانیم در خدمت کشور باشیم و تولید را جلو ببریم.
قالیباف، مجری برنامه با اشاره به عدم وجود ابتکار نو در نمایشگاه امسال اظهار داشت روی ابتکار قفل خورده و رشد متوقف شده است. در حالی که ما تمام صنایع مانند پلاستیک و فولاد را داریم، اما با تمام این مزیت‌ها چرا صنعت خوابیده است؟
دکتر امیر حسن کاکایی استاد دانشگاه سخنران بعدی این همایش بود.
امیر حسن کاکایی در ابتدای سخن اظهار داشت: من در اینجا تصمیم دارم در مورد ریشه‌های بحران صحبت کنم و نه راه حل‌ها. تغییرات محیطی در دنیا و ایران بسیار زیاد است. اتفاقاتی افتاده که تغییرات پارادایمی هستند. بحران‌های عام بین‌المللی داریم که همه درگیر هستیم، اما کشورهای دیگر مدیریت می‌کنند؛ مثلاً ترامپ تعرفه را بالا می‌برد و ما برعکس تعرفه را پایین می‌آوریم. بحران‌ها چند دسته‌اند: اول بحران‌های طبیعی و رفتارهای نامناسب بشری مانند گرمایش زمین و آلودگی هوا هستند. دسته دیگر تغییرات پارادایمی دنیاست؛ قواعد بازی در حال عوض شدن است. در حالی که ما در پارادایم قبلی حرکت می‌کنیم و زمانیکه همه از واگن جهانیشدن پیاده می‌شوند، ما در حال سوار شدن هستیم .از پارادایم‌های علمی گرفته تا کسب و کار، حمل و نقل، انرژی و غیره در حال تغییر هستند. با توجه به سرعت بالای تغییرات، طرف پیروز از این تغییر بهره می‌برد و بالا می‌رود و طرف شکست خورده بر پارادایم‌های قبلی عمل می‌کند و بر آن اصرار می‌ورزد. بحران‌های جدی اتفاق افتاده که گاه به انقلاب و جنگ منجر می‌شود. در حال حاضر صنعت سطح ۶ (هوش مصنوعی) آمده و ما هنوز در سطح سه مانده‌ایم. در حالی که نتایج سطح ۶ نهایتاً تا دو سه سال دیگر نتیجه و آثارش مشخص می‌شود.
این استاد دانشگاه با مروری بر بحران‌های داخلی مانند بحران‌های زیست محیطی، زیرساختی، اقتصادی، اجتماعی، سیاست گذاری، ژئوپلیتیکی، حذف از زنجیره رسمی اقتصاد جهانی، بی‌برنامگی، تورم شدید بالای ۳۰ درصد ، طی ۵ سال متوالی، که در ۶۰ سال گذشته نداشته‌ایم، از بین رفتن روابط بلند مدت و سیاست گذاری پوپولیستی در سه سال گذشته برای افزایش رفاه و …گفت: در حال حاضر صنعت مونتاژ کاری در سه سال اخیر ۳۰۰ درصد افزایش پیدا کرده و سیاستگذاری‌های ضد توسعه، رانت و حامی پروری افزایش پیدا کرده است؛ مشکل ما این است که برنامه درستی برای حل آن نداریم. بحران در بازارهای مصرف داریم و با طرحی که مجلس گذاشت در را به روی واردات خودروهای دست دوم وارداتی باز کرد. در همه دنیا روی این بحران‌ها کار می‌کنند اما فکر می‌کنیم باید واردات کنیم تا قیمت پایین بیاید. با خصوصی کردن دو خودروساز مشکل حل نمی‌شود و بدون اقدام صحیح دولت و حاکمیت سال بسیار بدی خواهیم داشت.
در ادامه این همایش، دکتر رضایی مدیرعامل آذین خودرو، صنعت خودروسازی و قطعه سازی را یک صنعت استراتژیک برشمرد که پیچیده‌ترین، وسیع‌ترین، بزرگترین و بین‌المللی‌ترین زنجیره تامین در دنیاست که ترنوور مالی آن ۳۵۰۰ میلیارد دلار، معاملات بین کشورها ۳۹۰۰ میلیون است و ۱۲۰ میلیارد دلار هزینه آر اندی آن می‌شود و بعد از صنعت آی‌تی و داروسازی بزرگترین صنعت است. این صنعت سرمایه ملی کشور است و امروز به جایگاهی رسیده است که رهبر در ۱۱ سال گذشته اقتصاد و تولید را محور نامگذاری قرارداده است. در این راستا باید صنعت سر و سامان گیرد و اهدافی تعریف شود. قطعه سازی سرمایه کشور است. در حال حاضر نیروها از دست می‌روند و صنعت ضعیف می‌شود.
آرش محبی نژاد، دبیر انجمن قطعه سازان همگن سخنان بعدی مراسم بود و اظهار داشت: در حال حاضر ۱۲۰۰ قطعه ساز سواری در کشور داریم که در ۱۷ استان و ۱۷ انجمن تخصصی که انجمن قطعه سازان کشور را تشکیل می‌دهند در حال فعالیت هستند. زیان انباشته صنعت خودروسازی تا سال گذشته ۲۵۰ همت بود؛ تفاوت بین قیمت درب کارخانه و بازار ۵۰۰ هزار میلیارد تومان بود. در حال حاضر ۱۱۰ هزار میلیارد تعیین تکلیف نشده و ۴۰ همت معوق سررسید گذشته داریم؛ در حالی که ۹۰ همت آینده فروشی و ۴۸۰ همت بدهی جاری دو قطعه ساز بزرگ کشور است. دو دور تحریم را هم پشت سر گذاشتیم که بعد از آن مشکلات صعودی شد. ایران خودرو در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال قبل از آن کاهش یک درصدی و سایپا کاهش ۲۷ درصدی تولید داشتند، در حالی که شرکت‌های خصوصی ۱۵ درصد جلوتر از سال گذشته بودند. در حال حاضر وزارت صمت انتظار تولید یک میلیون و پونصد هزار دستگاه خودرو در سال جاری دارد که این منوط به پیش نیازهایی است. در این راستا موضوع اول تامین نقدینگی است و ۹ راهکار توسط این انجمن ارائه شده است که به طور کلی می‌توان به سرمایه‌های سرگردان مردم، تسهیلات بانکی، تامین مالی زنجیره‌ای، افزایش سرمایه نقدی خودرو، ترخیص مواد اولیه از مسیر آبی، خرید بلند مدت مواد اولیه، واگذاری اموال مازاد و سهام تودلی، پیش فروش و وصول از محل فروش فوری و صرفه‌جویی منابع مالی اشاره کرد.
پنل تخصصی صنعت خودرو و قطعه سازی بخش بعدی همایش بود. در ابتدای این پنل تخصصی پیرمحمدی مدیرعامل ایران خودرو گفت: در ۲۱ اردیبهشت ماه سال جاری نامه اعلام بحران به وزیر صمت زدیم؛ زیرا محصولات ما در سال جدید قیمت گذاری نشده و ضرر می‌دهیم. در این نامه گفته شد که امکان فروش محصول نداریم، اما در ۲۰ روز گذشته خبری از وزارت صمت نرسیده است. همچنین بابت تخصیص ارز که سامانه بعد از دو ماه و نیم باز شد و مشکلات گازوئیل به وزیر صمت گفتیم. صنعت خودرو زیان ده است و کسی روی آن سرمایه‌گذاری نمی‌کند. مسیر توسعه صنعتی در دنیا از مسیر خودرو می‌گذرد. دو پلتفرم جدید را در ایران خودرو شروع کردیم. با تکنولوژی‌های قدیمی نمی‌توان موضوع کیفیت را دنبال کرد. باید بحث قیمت گذاری حل شود. معطل گذاشتن سه ماه خودروساز، ۱۵۰ همت زیان انباشته و وام‌هایی با سود بالا که از بانک‌ها گرفتیم موجب شده که دیگر نتوانیم ادامه دهیم.
سخنران بعدی پنل دکتر عاملی سرپرست معاونت ماشین آلات و تجهیزات وزارت صمت تصریح کرد: در حال حاضر صنعت به عنوان مسئله اصلی و اولویت‌دار مملکت و حاکمیت به رسمیت شناخته نشده است. بروکراسی، مالیات و سایر مشکلات نیز در این مسیر وجود دارد. در حال حاضر ۲۹ مجموعه در صنعت خودرو فعالیت دارند و ورود می‌کنند. اگر می‌خواهیم صنعت به جایی برسد باید مسیر را مشخص کنیم. سند توسعه خودروی کشور برای در حال تدوین شدن است و باید به جایی برسیم که مسیر را مشخص کنیم، ثابت قدم باشیم و طی چند سال به اهداف تعیین شده برنامه ۵ ساله برسیم؛ به این معنا که نظام تعرفه‌ای روی ۵ سال تعریف و مشخص شود، نظام ارتقا کیفی نیز برای ۵ سال طراحی شود، سبد سوخت محصولات تولیدی تعریف مشخص داشته باشد و … . دولت، مجلس، مجمع تشخیص مصلحت و سران قوا دست به دست هم بدهند تا برنامه ۵ ساله تعریف و به نتیجه برسد. اگر این حل شود تمام مشکلات ذیل آن حل خواهد شد. مصوب شده که برای زیر ۵ میلیون دلار درخواست تخصیص استان‌ها تاییدیه بدهند. مشکلاتی در سامانه وجود دارد که باید حل شود. ما قائل به این مدل قیمت گذاری نیستیم اما این بنایی است که در گذشته بنا شده و ادامه دارد. اما نیاز به پیش نیازهایی دارد و باید امضا بگیریم از همه ۲۹ تصمیم گیر در حوزه خودرویی تا پذیرش داشته باشند و بتوانیم قیمت گذاری دستوری را حذف کنیم. باید مجموعه همفکر ایجاد کنیم. در حال تجدید نظر قیمت خودرو هستیم و امیدواریم در روزهای آینده حل شود.
پیرمحمدی در پاسخ به عاملی گفت: نمی‌شود همه را راضی کرد. سه ماه است که اسناد ما به سازمان حمایت از مصرف کننده ارائه شده است. در این سه ماه ۶۰ هزار خودرو تولید کردیم که مجموعاً ۲۰ همت ضرر می‌شود. در نهایت خودرو را داخل بورس می‌بریم.
در ادامه نجفی منش که با ارائه خودرو به بورس موافق بود، اذعان داشت: این راهکار را از فردا صبح می توان عملیاتی کرد و محبی نژاد ادامه داد: ما با بورس مخالف بودیم، اما چون همه روش‌ها غلط است، این درست‌ترین روش قانونی و غلط موجود است. تشکیل کمیته ملی خودرو یک راهکار است. این کمیته یک تصمیم واحد لازم الاجرا می‌گیرد و در واقع احیای شورای سیاست گذاری خودرو در وزارت صمت است.
در میانه پنل کشاورز، مدیرعامل سایپا به گفتگو پیوست و گفت: اعضای هیئت مدیره ایران خودرو و سایپا کالا تولید می‌کنند و باید سود کنند، در حالی که از سمت حاکمیت منع شدند و به ضرر افتادند. نسخه و راه حل ساده است. باید به حداقل سود بفروشند تا مشکلات برطرف شود. تنها راه این است که از طریق خریدار تامین سود اتفاق بیفتد. ورود تشکل‌های موازی نتیجه نمی‌دهد و این موضوع باید طی روزهای آتی حل شود.
پس از اجرای پنل، مهندس بحرینیان درباره مشکلات صنعت خودروسازی اظهار داشت: نه حاکمیت اهمیت این صنعت را می‌داند و نه اهلیت مدیریت آن را دارد. مجلس و دولت دانش کافی نداشتند و نخواستند که داشته باشند. برای سمت هایی که می‌گیرند اهلیت حرفه‌ای ندارند. صنعت دفاعی، خودرو و نفت مدیون صنعت قطعه سازی کشور است. مسئولان برای خرید محبوبیت هر بار یک لگد به صنعت خودرو می‌زنند. در حالی که صنعت دفاعی یک فرمانده دارد و در صنعت خودرو بیش از ۲۹ بخش هستند که اظهار نظر می کنند. در حال حاضر طرح‌های مبتذل تکرار شونده مشکل ما در صنعت است. کسانی که مشکل را ایجاد کردند نمی توانند آن را حل کنند.
آخرین سخنان این همایش حسنعلی محمدی‌نیا نماینده مجلس بود. این نماینده مجلس در پایان همایش گفت: در طول این سال‌ها در کنار تولید کننده‌ها بودیم و تا هر سرحد توان تلاش کردیم تا گام‌های موثری برداریم. فرمایش رهبری در مبحث تولید بر مبنای سرمایه‌گذاری است که اساس آن بخش خصوصی است و ما باید روند و بستر را فراهم کنیم. در این راستا مؤلفه‌های متعددی دخیل است. در مجلس کمیسیون سرمایه‌گذاری تولید و رفع موانع تشکیل شد و موانع در جلسات مطرح شد. بخش خصوصی پای ثابت این جلسات بود و نظرات آنها گرفته می‌شد. بیشتر از پژوهش‌های مجلس به پژوهش‌های اتاق اصناف تکیه می‌شد، چون در میدان بودند. تولید کنندگان سرباز جنگ اقتصادی هستند و نباید آیه یاس بخوانیم. تحریم‌های ظالمانه نمی‌تواند ما را از پای در بیاورد. ما معضلات را شنیدیم پیش از این به آزمون و خطا حرکت کردیم، اما نباید دوباره در آن بیفتیم. در زنجیره از همه کس گفتیم غیر از مصرف کننده که همه این زنجیره به مصرف کننده منوط می‌شود. زنجیره را باید کامل ببینیم و سلیقه و جیب مشتری در زنجیره باید لحاظ شود. در کشور ما تولید انبوه است اما آیا سلیقه را لحاظ کرده‌ایم ؟ مشکلات از جاهای مختلف می‌آید اما در وزارت صمت دیده می‌شود. در مورد قیمت گذاری دستوری باید به الگوی جامعی برسیم و با یک نظر به جایی نخواهیم رسید. امیدواریم به نقطه‌ای برسیم که هم مصرف کننده را لحاظ کنیم و هم کل زنجیره را حمایت کنیم.